Jakie towary i usługi objęte są mechanizmem split payment?

Mechanizm podzielonej płatności, znany powszechnie jako split payment, odgrywa kluczową rolę w poprawie ściągalności podatku VAT w Polsce. Wprowadzony oficjalnie od 1 lipca 2018 roku, ma za zadanie ograniczyć oszustwa i wyłudzenia, jednocześnie zwiększając efektywność systemu podatkowego. W tym artykule szczegółowo omówimy, jakie towary i usługi są objęte tym mechanizmem, dlaczego jest to tak istotne dla przedsiębiorców oraz jakie są główne zasady obowiązujących przepisów.

Co to jest mechanizm split payment i jak działa?

Mechanizm split payment polega na podziale płatności za towar lub usługę na dwa odrębne rachunki bankowe: jeden dla kwoty netto oraz drugi dla podatku VAT. W praktyce oznacza to, że nabywca, dokonując płatności, kieruje część środków na specjalny rachunek VAT, a resztę na podstawowy rachunek dostawcy. Taki system ma na celu eliminację zjawiska zatorów płatniczych i wyłudzeń VAT, poprzez zapewnienie, że podatek VAT nie pozostaje na koncie sprzedawcy, lecz jest odpowiednio odprowadzany do urzędu skarbowego [1][2].

Warto zaznaczyć, że mechanizm split payment funkcjonuje jako obowiązkowy dla wybranych grup towarów i usług, szczególnie tych uważanych za „wrażliwe” pod kątem ryzyka oszustw podatkowych. W praktyce wprowadzony został w celu zwiększenia transparentności i poprawy ściągalności VAT w Polsce [4].

Jakie towary i usługi objęte są mechanizmem split payment?

Według obowiązujących przepisów, mechanizm split payment obejmuje towary wrażliwe, które najczęściej wykorzystywane są w przemyśle, handlu czy usługach budowlanych. Do najważniejszych grup towarów zaliczają się produkty stalowe, metale szlachetne, elektroniczne urządzenia takie jak komputery, telefony, a także części samochodowe. Również usługi związane z branżą budowlaną są objęte obowiązkiem realizacji płatności w ramach split payment [1][3].

Obowiązek ten dotyczy transakcji powyżej kwoty 15 tys. zł brutto, a więc przedsiębiorcy realizujący duże transakcje mają obowiązek stosowania tego mechanizmu. Warto podkreślić, że lista towarów i usług objętych split payment jest zamknięta i wymieniona w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, co zapewnia klarowność i transparentność systemu [1].

Kogo dotyczy obowiązek stosowania split payment?

Obowiązek stosowania split payment mają przede wszystkim podatnicy VAT, którzy dokonują sprzedaży towarów i usług wymienionych w załączniku nr 15 [1]. Podatnicy ci są zobowiązani do realizowania transakcji powyżej 15 tys. zł brutto w formie podzielonej płatności, co oznacza, że cała kwota jest dzielona na rachunek VAT oraz rachunek bankowy sprzedawcy.

Warto zaznaczyć, że mechanizm nie jest narzucony wszystkim przedsiębiorcom, a jedynie tym, którzy sprzedają wymienione towary lub usługi i osiągają obroty powyżej określonego progu. Jest to działanie mające na celu ograniczenie szarej strefy i oszustw podatkowych, jednocześnie zwiększając skuteczność państwowego systemu ściągania VAT [1][4].

Proces i zasady funkcjonowania split payment

W praktyce, gdy przedsiębiorca nabywa towary lub usługi objęte split payment, musi zrealizować płatność w określony sposób. Kupujący, korzystając z usług bankowych, kieruje część środków na rachunek VAT, a resztę na standardowe konto bankowe dostawcy. Proces ten jest automatyczny i w pełni zautomatyzowany w systemach bankowych, co wymusza ścisłe przestrzeganie przepisów [4].

Kluczowym elementem jest rachunek VAT, na który wpływa podatek od towarów i usług. Pieniądze zgromadzone na tym koncie służą wyłącznie do opłacania zobowiązań podatkowych związanych z VAT, co znacząco ułatwia kontrolę i egzekucję podatków przez urzędy skarbowe [4][5].

Korzyści i wyzwania związane z mechanizmem split payment

Wprowadzenie mechanizmu split payment przynosi liczne korzyści, w tym poprawę ściągalności podatku VAT, zmniejszenie ryzyka oszustw i wyłudzeń, a także zwiększenie transparentności transakcji. Dla przedsiębiorców oznacza to większą pewność w rozliczeniach oraz ułatwienia w kontaktach z urzędem skarbowym.

Z drugiej strony mechanizm niesie ze sobą także wyzwania, takie jak konieczność dostosowania systemów finansowo-księgowych, szczególnie dla przedsiębiorców mniej zaawansowanych technologicznie. Pojawiają się również pytania o elastyczność w rozliczeniach oraz o potencjalne utrudnienia w rozliczaniu mniejszych transakcji, które nie leżą w zakresie obowiązkowego split payment [2][3].

Podsumowanie

Podsumowując, mechanizm split payment obejmuje przede wszystkim towary wrażliwe, takie jak produkty stalowe, metale szlachetne, elektronikę, części samochodowe oraz usługi budowlane. Obowiązek stosowania tego systemu dotyczy przedsiębiorców dokonujących transakcji powyżej 15 tys. zł brutto, którzy sprzedają wymienione towary lub usługi zgodnie z załącznikiem nr 15 do ustawy o VAT.

Mechanizm ma na celu zwiększenie ściągalności VAT, eliminację oszustw i poprawę przejrzystości rozliczeń. Mimo że wdrożenie nie jest wolne od wyzwań, jego długoterminowe efekty mają korzystny wpływ na stabilność fiskalną kraju oraz na przeciwdziałanie szarej strefie.

Źródła:

• [1] https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/00227
• [2] https://www.gov.pl/web/rozwoj/bezpieczna-transakcja-mechanizm-podzielonej-platnosci-split-payment-w-praktyce
• [3] https://taxbenefit.pl/wp-content/uploads/2020/11/Obligatory-split-payment-in-Poland-v2-FINAL.pdf
• [4] https://pl.wikipedia.org/wiki/Mechanizm_podzielonej_p%C5%82atno%C5%9Bci
• [5] https://www.parp.gov.pl/component/content/article/57207:obowiazkowy-split-payment-w-polsce-od-kiedy-bedzie-obowiazkowy